Tota depicta picturis grecis. The style and iconography of religious painting in medieval Kotor (Montenegro)
Downloads
Additional Files
Published
Issue
Section
License
All the papers are published under the CC BY-SA 4.0 licence.
DOI:
https://doi.org/10.13138/2039-2362/774Abstract
The aim of the paper is to render a basic review of the circumstances of the setting up, recognition, duration and dissolving of religious painting in late medieval Kotor, which is in various sources and studies called pictura graeca. This involves a specific metod which can be seen correspondingly in the style as well as the iconography, and thus it is necessary to perceive and analyse this occurance as a well-rounded and complex phenomenon with a historical, social, economic, religious and cultural context. Thus the emergence and duration of Kotor`s pictura graeca can be examined in regards to the public for which it had been founded, that is, as an expression of the preference of the milieu and the patrons, formed in certain historical context. The special character of the form and contents represents a basic trait of Kotor's religious painting corroborated by the preserved fragments of the wall paintings which emerged in the period from the beginning of the 13th to the end of the 15th century. The studiyng of Kotor`s pictura graeca in a historical context in which it emerged and endured inspires the contemplating of the course which Kotor took, from a distinctive cultural and diplomatic centre within the framework of the Serbian medieval state to a border town at the edge of the Venetian Republic.
Lo scopo di questo saggio è quello di fornire una revisione generale delle circostanze della costituzione, del riconoscimento, della durata e della dissoluzione della pittura religiosa nella Cattaro tardo medievale, che in varie fonti e studi è chiamata pictura graeca. Questo comporta uno specifico metodo che può essere messo alla prova corrispondentemente nello stile così come nell’iconografia, consistente nel considerare e analizzare tale evento come un fenomeno complesso all’interno del contesto storico, sociale, economico, religioso e culturale. Così la nascita e la durata della pictura graeca di Cattaro possono essere esaminate dal punto di vista del pubblico, per il quale tale pittura è stata realizzata, cioè come espressione del gusto del milieu e dei committenti, costituitosi in un determinato contesto storico. Il carattere speciale della forma e del contenuto rappresenta un tratto fondamentale della pittura religiosa di Cattaro, corroborata da frammenti superstiti di dipinti murali realizzati nel periodo che va dall’inizio del XIII alla fine del XV secolo. Lo studio della pictura graeca di Cattaro, nel contesto storico in cui è emersa e perdurata, invita a considerare il ruolo che la stessa città di Cattaro ha avuto, da caratteristico centro culturale e diplomatico nel quadro dello stato medievale serbo a città di confine alla periferia della Repubblica di Venezia.
References
Blehova Čelebić L. (2005), Posljedice ekonomske krize po katoličku crkvu u Kotoru krajme srednjeg vijeka: historia calamitatu, «Croatica christiana periodica», pp. 1-14.
Božić I. (1953), O jurizdikciji Kotorske dijeceze u srednjovekovnoj Srbiji, «Spomenik SAN», CIII, pp. 11-16.
Božić I. (1979), Nemirno Pomorje XV veka, Beograd: Srpska književna zadruga.
Brajković G. (1980), Slika Lovra Marinova Dobričevića na otoku Gospe od Škrpjela i njezini srebrni ukrasi, «Prilozi povijesti umjetnosti u Dalmaciji», 21, pp. 387-402.
Butorac P. (1963), Teritorijalni razvitak Kotora, «Anali Historijs kog instituta JAZU u Dubrovniku», X-XI, pp. 43-103.
Ćorović V. (1930), Grčki slikari u Kotoru XIV veka, «Starinar», V, pp. 37-42.
Čapeta Rakić I. (2006), Četiri crteža za katalog djela Girolama da Santa Croce, «Radovi Instituta za povijest umjetnosti», 30, pp. 185-195.
Čapeta Rakić I. (2008), Doprinos djelatnosti radionice Santa Croce, «Peristil: Zbornik radova za povijestumjetnosti», 51, pp. 159-168.
Čapeta Rakić I. (2010), L’ iconografi a della Madonna nel polittico di Girolamo da Santa Croce nella chiesa francescana sull’isola di Košljun, «IKON», 3, pp. 311-320.
Čapeta Rakić I. (2011), Prilog poznavanju tipologije triju oltarnih cjelina iz radionice Santa Croce, «Radovi Instituta za povijest umjetnosti», 35, 2011, pp. 93-102.
Dabinović A.St. (1934), Kotor pod Mletačkom Republikom (1420-1797), Zagreb: Filozofski fakultet.
Demori-Staničić Z. (2007), Prilog opusu Lovre Dobričevića, «Prilozi povijesti umjetnosti u Dalmaciji», 41, pp. 187-197.
Demus O. (1970), Byzantine Art and the West, New York: New York University Press.
Ðorđević I.M. (2002–2003), Novootkriveni fragmenti fresaka u crkvi Svete Ane iznad Perasta (Boka Kotorska), «Zograf», 29, pp. 201-206.
Ðurić V.J. (1963), Dubrovačka slikarska škola, Beograd: Naučno delo.
Ðurić V.J. (1967), Ikona Gospe od Škrpjela, «Anali Filološkog fakulteta», 7, pp. 83-89.
Ðurić V.J. (1974), Vizantijske freske u Jugoslaviji, Beograd: Jugoslavija.
Ðurić V.J. (1980), Freska u crkvi Sv. Luke u Kotoru, «Prilozi povijesti umjetnosti u Dalmaciji», 21, pp. 225-240.
Ðurić V.J. (1996), U senci fi rentinske unije – Crkva Sv. Gospođe u Mržepu – Boka kotorska, «Zbornik radova Vizantološkog instituta», 35, pp. 9-56.
Ðurić V.J. (1997), Jezici i pismena na srednjovekovnim fresko – natpisima u Boki Kotorskoj, in Crkva Svetog Luke kroz vjekove, Naučni skup povodom 800 – godišnjice crkve Svetog Luke u Kotoru (Kotor 20-22. oktobar 1995.), ed. V. Korać, Kotor: Srpska pravoslavna crkvena opština Kotor, pp. 255-269.
Ðurović V. (1956), O zidinama grada Kotora, «Spomenik SAN», CV, pp. 119-145.
Falla Castelfranchi M. (1991), Pittura monumentale bizantina in Puglia, Milano: Electa.
Farlati D. (1800), Illyricum sacrum, vol. VI, Venetiis: Apud Sebastianum Coleti.
Fisković C. (1953), O umjetničkim spomenicima grada Kotora, «Spomenik SAN», CIII, pp. 71-101.
Gamulin G. (1960), Preliminarni izvještaj o istraživačkim radovima Seminara za povijest umjetnosti Filozofskog fakulteta u Zagrebu u Boki Kotorskoj 1958. i 1959. g, «Radovi Odsjeka za povijest umjetnosti Filozofskog fakultetau Zagrebu», 2, pp. 11-15.
Gamulin G. (1986-1987), Za Lovra Dobričevića, «Prilozi povijesti umjetnosti u Dalmaciji», 26, pp. 345-378.
Grgurević J. (1993-1994), Oltari, slike i umjetnički predmeti kotorskih bratovština, «Godišnjak Pomorskog muzeja u Kotoru», XLI-XLII, pp. 79-103.
Istorija Crne Gore 2/1 (1970), Titograd: Redakcija za istoriju Crne Gore.
Istorija Crne Gore 2/2 (1970), Titograd: Redakcija za istoriju Crne Gore.
Jurkowlaniec G. (2009), West and East Perspectives on the “Greek Manner” in the Early Modern Period, in East Meets West at the Crossroads of Early Modern Europe (= «Ikonotheka», 22), eds. G. Jurkowlaniec, J.J. Łabno, Warsaw: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, pp. 71-92.
Kitzinger E. (1966), The Byzantine Contribution to Western Art of the Twelfth and Thirtheenth Centuries, «Dumbarton Oaks Papers», 20, pp. 25-47.
Koprivica T. (2001), Crkva Svetog Pavla u Kotoru, «Istorijski zapisi», LXXIV, 1-2, pp. 77-99.
Kovijanić R., Stjepčević I. (1957), Kulturni život staroga Kotora (XIV-XVIII vijek), Cetinje: Istoriski institut NR Crne Gore.
Ladić Z. (2012), Last Will: Passport to Heaven. Urban last wills from late medieval Dalmatia with special attention to the legacies pro remedio animae and ad pias causas, Zagreb: Srednja Europa.
Lasareff V. (1965), Saggi sulla pittura veneziana dei sec. XIII-XIV, la maniera greca e il problema della scuola cretese I, «Arte Veneta. Rivista di storia dell’arte», XIX, pp. 17-31.
Lasareff V. (1966), Saggi sulla pittura veneziana dei sec. XIII-XIV, la maniera greca e il problema della scuola cretese II, «Arte Veneta. Rivista di storia dell’arte», XX, pp. 43-61.
Luković N. (1953), Novootkrivene freske u Stolivu, «Istoriski zapisi», IX, pp. 220-223.
Luković N. (1965), Blažena Ozana Kotorka, Kotor: Biskupski Ordinarijat u Kotoru.
Luković N. (1966), Freske i slike katedrale sv. Tripuna, in 800 godina katedrale sv. Tripuna u Kotoru, Kotor: Štamparsko Preduzeće A. Paltašić, pp. 63-79.
Marinović A. (1957), Razvitak vlasti u srednjovjekovnom Kotoru, «Historijski zbornik», X, br. 1-4, pp. 83-110.
Monumenta Catarensia. Kotorski spomenici. Prva knjiga kotorskih notara od god. 1326-1335 (1951), ed. A. Mayer, Zagreb: JAZU.
Monumenta Catarensia. Kotorski spomenici. Druga knjiga kotorskih notara god. 1329, 1332-1337 (1981), ed. A. Mayer, Zagreb: JAZU.
Monumenta Montenegrina. Episkopi Kotora i Episkopija i Mitropolija Risan (2001), vol. VI, t. 1., ed. V.D. Nikčević, Podgorica: Istorijski institut Crneore.
Pace V. (1997), L’affresco nella chiesa di San Luca a Cattaro (Kotor) e il ricordo della chiesa di Roma, Freska ucrkvisvetog luke u kotoru i sećanje na rimsku crkvu, in L’église de Saint-Luc à travers les siècles, Colloque scientifi que à l’occasion des 800 ans de l’église de Saint-Luc à Kotor (Kotor, 20-22 octobre 1995), sous la direction de V. Korac, Kotor: s.e., pp. 107-117.
Prijatelj K. (1957), Nekoliko slika Girolama i Francesca da Santacroce, «Radovi Instituta JAZU u Zadru», III, pp. 187-197.
Prijatelj K. (1965-1966), Marginalije uz neke umjetnine relikvijara Kotorske katedrale, «Starine Crne Gore» , III-IV, pp. 25-40.
Prijatelj K. (1968), Dubrovačko slikarstvo XV-XVI stoljeća, Zagreb: Zora.
Prijatelj Pavičić I. (2013), U potrazi za izgubljenim slikarstvom. O majstoru Lovru iz Kotora i slikarstvu na prostoru od Dubrovnika do Kotora tijekom druge polovice XV. stoljeća, Dubrovnik: Matica Hrvatska-Ogranak Dubrovnik.
Radojčić S. (1953), O slikarstvu u Boki Kotorskoj, «Spomenik SAN», CIII, pp. 59-66.
Ranoutsaki C.(2011), Die Kunst der späten Palaiologenzeit auf Kreta: Kloster Brontisi im Spannungsfeld zwischen Konstantinopel und Venedig, Leiden: Alexandros Press.
Skovran A. (1972), Novootkrivene freske u crkvi sv. Luke u Kotoru, «Zograf», 4, pp. 76-78.
Smičiklas T. (1908), Codex diplomaticus regni Croatiae, Dalmatiae et Slavoniae vol. VI (1272-1290), Zagreb: Jugoslavenska akademija znanosti i umjetnosti.
Spremić M. (1997), Odnosi između pravoslavnih i rimokatolika u Srpskoj despotovini, in Crkva Svetog Luke kroz vjekove, Naučni skup povodom 800-godišnjice crkve Svetog Luke u Kotoru (Kotor 20-22. oktobar 1995), ed. V. Korać, Kotor: Srpska pravoslavna crkvena opština Kotor, pp. 239-254.
Statvta Civitatis Cathari. Statut grada Kotora (2009), Knj. 1., ed. J. Antović, Kotor: Državni arhiv Crne Gore.
Stjepčević I. (1938), Katedrala sv. Tripuna u Kotoru, Split: Štamparsko poduzeće «Novo doba».
Stjepčević I. (2003), Arhivska istraživanja Boke Kotorske, Perast: Gospa od Škrpjela.
Tadić J. (1952), Građa o slikarskoj školi u Dubrovniku, knj. 1, Beograd: Istoriski institut SAN.
Vitaliotis I. (2011), Peintures byzantines, byzantino-gothiques et postbyzantines dans le centre et le Nord de l’Albanie, «Byzantina», 31, pp. 173-215.
Vujičić R. (1983), O novootkrivenim freskama u crkvi Sv. Ane u Kotoru, «Boka», 15, pp. 423-435.
Vujičić R. (1985), O freskama u crkvi Sv. Mihaila u Kotoru, «Boka», 17, pp. 291-301.
Vujičić R. (1986), Zidno slikarstvo u Boki Kotorskoj i neki aspekti njegove prezentacije, «Boka», 18, pp. 55-59.
Vujičić R. (1991), Djelatnost Lovre Dobričevića u Boki Kotorskoj, in Likovna kultura Dubrovnika 15. i 16. stoljeća, Zbornik znanstvenog skupa, ed. I. Fisković, Zagreb: Muzejsko galerijski centar, pp. 179-182.
Vujičić R. (1993-1994), Umjetničke prilike u Kotoru sredinom XV vijeka, «Godišnjak Pomorskog muzeja u Kotoru», XLI-XLII, pp. 34-44.
Vujičić R.(1995), Freske u crkvi Marije Collegiate u Kotoru, «Prilozi Povijesti umjetnosti u Dalmaciji», 35, pp. 365-378.
Živković V. (2000), The Programme and Iconography of the Fresco Decoration of the Church of Santa Maria Collegiata in Kotor,«Cahiers Balkaniques», 31, pp. 81-109.
Živković V. (2000-2001), Freske iz XV veka u kotorskoj crkvi Svete Ane. Ikonografska analiza, «Zograf», 28, pp. 133-138.
Živković V. (2010a), The Altar Painting of the Cattaran (Kotor) Fraternity of Leather-makers, «Balcanica», XL, pp. 75-84.
Živković V. (2010b), Religioznost i umetnost u Kotoru (XIV-XVI vek), Beograd: Balkanološki institut SANU.
Živković V. (2011), Zidno slikarstvo u crkvi Svetog Mihaila, in Na tragovima Vojislava J. Ðurića, Beograd: Odeljenje istorijskih nauka Srpske akademije nauka i umetnosti (SANU) i Makedonska akademija nauka i umetnosti (MANU), pp. 279-290.
